Thuốc và thực phẩm chức năng: Cần biết để lựa chọn đúng cho sức khỏe của bạn
Thuốc và thực phẩm chức năng là hai thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, điều trị bệnh lý. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa có hiểu biết đầy đủ và khả năng phân biệt giữa chúng và thường khó khăn trong việc lựa chọn và sử dụng một cách hợp lý.
Việc sử dụng thuốc để điều trị và phòng ngừa các vấn đề sức khỏe rất phổ biến. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay cũng xuất hiện rất nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng được quảng cáo với nhiều công dụng nhằm bảo vệ và tăng cường sức khỏe. Đôi khi, sự quảng cáo quá mức này đã khiến nhiều người tin rằng thực phẩm chức năng có thể chữa trị rất nhiều triệu chứng bệnh lý.
Vậy nên, để lựa chọn và sử dụng đúng các sản phẩm trong hai nhóm này, việc hiểu rõ bản chất của chúng là rất quan trọng.
1. Định nghĩa thuốc và thực phẩm chức năng
Thuốc (Medicine): là chế phẩm có chứa dược chất hoặc dược liệu dùng cho người nhằm mục đích phòng bệnh, chẩn đoán bệnh, chữa bệnh, điều trị bệnh, giảm nhẹ bệnh, điều chỉnh chức năng sinh lý cơ thể người bao gồm thuốc hóa dược, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, vắc xin và sinh phẩm.
Thực phẩm chức năng: được dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, giúp tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ bệnh. Một số tên gọi khác của từng dạng thực phẩm chức năng gồm:
- Thực phẩm bổ sung
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe
- Thực phẩm dinh dưỡng y học (hay thực phẩm dinh dưỡng dùng cho mục đích y tế đặc biệt)
- Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt
2. Phân biệt thuốc và thực phẩm chức năng
Thuốc | Thực phẩm chức năng | |
Thành phần | – Dược chất (Hoạt chất)
– Dược liệu |
– Dược liệu
– Tá dược – Một số tinh chất bổ sung – Vỏ nang |
Dạng bào chế | Viên nén, viên nang, dịch, cốm – bột… | |
Dòng sản phẩm | – Thuốc điều trị bệnh
– Thuốc phòng bệnh – Thuốc hỗ trợ điều trị – Thuốc thăm dò, chẩn đoán – Thuốc bổ dưỡng, tăng thể lực |
– TPCN bổ sung Vitamin, khoáng chất
– TPCN bổ sung Protein, Axit amin, Axit béo – TPCN có chứa lợi khuẩn Probiotic – TPCN bổ sung dinh dưỡng cho người luyện tập thể thao – TPCN có chiết xuất, cô đặc thiên nhiên, chiết xuất các loại cây, thảo dược |
Mục đích sử dụng | Thuốc tác động trực tiếp vào các bộ phận trong cơ thể để ngăn ngừa, chữa bệnh, làm giảm triệu chứng | Thực phẩm chức năng chỉ được dùng với mục đích hỗ trợ tăng cường sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh, không chữa được bệnh. |
Đối tượng sử dụng | Thuốc dùng cho người có bệnh, người bình thường không nên tự tiện dùng, có thể gây hại cho sức khỏe | Thực phẩm chức năng có thể dùng cho tất cả mọi đối tượng, kể cả người khỏe mạnh, chưa có bệnh. |
Người kê đơn | Thuốc phải được kê đơn bởi bác sĩ, người có chuyên môn y dược học, đơn kê phải có mục đích chữa bệnh rõ ràng. | Thực phẩm chức năng thì không cần kê đơn, người dùng có thể tự do uống nhưng phải cân nhắc chọn sản phẩm an toàn, chất lượng. |
Cách sử dụng | Thuốc có liều dùng nhất định, mức hạn chế và được cảnh báo nguy cơ sức khỏe.
Theo chỉ định của bác sĩ chuyên gia, có thể mua tại các bệnh viện hay hiệu thuốc trên thị trường |
Thực phẩm chức năng thì có thể dùng thường xuyên, lâu dài nhưng hầu hết sản phẩm cũng chỉ nên dùng đủ mức trong ngày, không nên dùng nhiều. |
Tác dụng | Phòng ngừa – Điều trị – Hỗ trợ điều trị – Thăm dò bệnh | Phòng ngừa – Hỗ trợ điều trị bệnh và tăng cường sức khỏe |
Điều kiện lưu hành thị trường | Thuốc trước khi đưa ra thị trường cần trải qua các thử nghiệm nghiêm ngặt và phải được Cục Quản lý Dược cấp phép. | Thực phẩm chức năng thì cần được Cục An toàn thực phẩm kiểm tra bảng thành phần nguyên liệu, hàm lượng dinh dưỡng cũng như các chỉ định, hướng dẫn trên nhãn, hộp |
Thông tin trên nhãn mác | Trên nhãn mác, bao bì sản phẩm thuốc phải ghi rõ là thuốc cùng các thông tin chỉ định, liều lượng, chống chỉ định rõ ràng. | Với các bao bì sản phẩm thực phẩm chức năng thì sẽ ghi thực phẩm chức năng/thực phẩm bổ sung/thực phẩm bảo vệ sức khỏe/thực phẩm dinh dưỡng sinh học/thực phẩm dành cho chế độ ăn kiêng đặc biệt, kèm theo là thông tin về công dụng hỗ trợ chức năng bộ phận nào. |
Thông tin pháp luật | Các sản phẩm thuốc trên bao bì phải in số đăng ký, lưu hành do cơ quan Bộ Y Tế cấp phép (thường tin trên hộp, trên vỉ thuốc và trong hướng dẫn sử dụng). Một số ký hiệu nhận biết như:
– VD-….-yy: thuốc sản xuất trong nước – VN-….-yy/ VN2-….-yy/ VN3-….-yy: thuốc sản xuất ở nước ngoài nhập khẩu về Việt Nam – V…-H12-yy: thuốc từ dược liệu sản xuất ở trong nước – VS-….-yy: thuốc dùng ngoài sản xuất trong nước – GC-…-yy: thuốc sản xuất gia công – QLĐB-….-yy: các thuốc được quản lý đặc biệt – QLSP-…-yy: dành cho một số sản phẩm thuốc sinh phẩm như thuốc có chứa lợi khuẩn, thuốc sinh học – QLVX-….-yy: dành cho vắc-xin *yy là 2 số cuối của năm cấp mã lưu hành Các thuốc yêu cầu kê đơn sẽ có thêm ký hiệu Rx |
Với thực phẩm chức năng, trên bao bì cần có Số đăng ký là số công bố tiêu chuẩn (SCBTC) theo mẫu: Số được cấp/số năm cấp/YT-CNTC. Ngoài ra, sau phần công dụng sản phẩm và các khuyến cáo cần có thêm ghi chú “Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”. |